Βραβείο Αναγνωστών

Το παρακάτω στάλθηκε στο ΕΚΕΒΙ και σε όσους (δημοσιογράφους, bloggers, συγγραφείς κλπ) έχουν ασχοληθεί με το εν λόγω ζήτημα. Αποτελεί μία πρόσκληση σε συζήτηση.

Με χαρά λάβαμε το e-mail σας σχετικά με το Βραβείο Αναγνωστών και ως λέσχη ανάγνωσης σας ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση που μας απευθύνατε να συμμετάσχουμε στη διαδικασία απονομής του εν λόγω βραβείου. Έχουμε ωστόσο κάποιους προβληματισμούς, τους οποίους και θα θέλαμε να σας εκφράσουμε:
Δύο από τα μέλη του ΜΕ.Λ.ΟΜΑ. παραβρέθηκαν στις συζητήσεις για το Βραβείο Αναγνωστών, τις οποίες οργάνωσε το ΕΚΕΒΙ στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη. Ένα από τα κύρια θέματα ήταν και το διαβλητό της διαδικασίας διεξαγωγής της ψηφοφορίας μέσω sms. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που οδήγησαν το ΕΚΕΒΙ να επιδιώξει μια συνεργασία με τις λέσχες ανάγνωσης, ώστε να βρεθεί ένας λιγότερο διαβλητός τρόπος ψηφοφορίας, καθώς οι αναγνώστες-ψηφοφόροι δεν θα ήταν πλέον ανώνυμοι και συγχρόνως δεν θα είχαν κάποιο προφανές εμπορικό συμφέρον. Από το e-mail που μας στείλατε διαπιστώσαμε με έκπληξη ότι και πάλι καλείται το ευρύ κοινό (λέσχες ανάγνωσης και λοιποί αναγνώστες) να ψηφίσει μέσω sms. Φυσικά η ψηφοφορία θα γίνει επί της short list που θα έχει δημιουργηθεί από τις λέσχες ανάγνωσης, αλλά η παγίδα των sms συνεχίζει να υφίσταται.
Ένα άλλο θέμα που συζητήθηκε στη Θεσσαλονίκη ήταν το πώς τα μέλη των Λεσχών Ανάγνωσης θα μπορέσουν να καλύψουν τον όγκο των βιβλίων (200-300 μυθιστορήματα) τα οποία εκδίδονται μέσα σε ένα έτος. Από το e-mail σας δεν καταλάβαμε εάν υπάρχει κάποια σαφής πρόταση πάνω στο θέμα αυτό. Ακόμη και αν θεωρούσαμε ότι οι λέσχες θα μπορούσαν να κατανέμουν με κάποιον τρόπο τα βιβλία προς ανάγνωση στα μέλη τους (π.χ. 10 μέλη -> 20-30 βιβλία ανά μέλος), και πάλι είναι φύσει αδύνατο να διαβαστούν τόσα βιβλία μέσα στο ελάχιστο διάστημα 3-4 μηνών που υπολείπεται.
Στην περίπτωση πάντως που οι λέσχες ανάγνωσης (και εννοούμε ένα σημαντικό ποσοστό από αυτές) συμφωνούσαν να συμμετάσχουν στη διαδικασία για την επιλογή του βιβλίου για το Βραβείο Αναγνωστών, θα πρέπει κανείς να σκεφτεί διάφορες ουσιαστικές παραμέτρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι δεν είναι δυνατό τα μέλη των λεσχών ανάγνωσης να αγοράζουν όλα αυτά τα βιβλία. Θα μπορούσε το ΕΚΕΒΙ να δημιουργήσει μία βιβλιοθήκη με τα βιβλία της εκάστοτε χρονιάς, απ’ όπου με μια ταυτότητα μέλους Λέσχης Ανάγνωσης, που θα δίνεται από το ΕΚΕΒΙ, θα μπορούν τα μέλη της κάθε Λέσχης να τα δανείζονται. Αυτό όμως είναι προς το παρόν μια λεπτομέρεια μπροστά στο ουσιώδες, που είναι ο, όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικός και λιγότερο διαβλητός, τρόπος επιλογής του βιβλίου.
Έχουμε κάποιες ιδέες πάνω σ’ αυτό το θέμα, τις οποίες και αναφέρουμε. Πιστεύουμε πάντως ότι θα ήταν ωφέλιμο να συναντιόμασταν και πάλι με πρωτοβουλία του ΕΚΕΒΙ και να τα συζητούσαμε όλα αυτά από κοντά.
Το Βραβείο Αναγνωστών να αφορά μόνο τις λέσχες ανάγνωσης. Εφόσον αυτές εμπλέκονται στην επιλογή της short list, γιατί να μην επιλέγουν αυτές τον νικητή;
Η ψηφοφορία να γίνεται επί συγκεκριμένων βιβλίων και να αφορά βιβλία που εκδίδονται για πρώτη φορά. Μας έκανε εντύπωση που ο κατάλογος των βιβλίων, που μας στείλατε, περιείχε και κάποιες επανεκδόσεις, όπως π.χ. είναι η «Ορθοκωστά» του Θ. Βαλτινού, που πρωτοεκδόθηκε το 1994, ή οι «Σπασμένες Ψυχές» του Ν. Καζαντζάκη (με το ψευδώνυμο Πέτρος Ψηλορείτης) που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Νουμάς, στην Αθήνα, τα έτη 1909-1910!
Επίσης, για άμεση ενημέρωση των αναγνωστών των λεσχών, το ΕΚΕΒΙ θα μπορούσε να αποστέλλει τη λίστα των βιβλίων που εκδίδονται κάθε μήνα στις αρχές του επόμενου μήνα (δηλαδή αρχές Φλεβάρη λαμβάνουμε τη λίστα των βιβλίων που εκδόθηκαν το Γενάρη κ.ο.κ.). Ή ίσως θα μπορούσε να γίνεται κρίση για τα βιβλία του προηγούμενου έτους, δηλαδή για παράδειγμα, το φθινόπωρο του 2009 να δίνεται το Βραβείο Αναγνωστών για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2008. Έτσι, θα μπορούσαμε να οργανώσουμε καλύτερα το χρόνο και την ποιότητα ανάγνωσης αυτών των βιβλίων. Ο διαθέσιμος χρόνος ανάγνωσης, άλλωστε, επηρεάζει άμεσα την ποιότητα της ανάγνωσης, και σε κάθε διαγωνισμό, οποιασδήποτε μορφής, η κριτική επιτροπή καλείται να γνωρίζει καλά όλους τους υποψηφίους.

Αφήνοντας για λίγο πίσω μας το θέμα του Βραβείου Αναγνωστών, θα θέλαμε να σας αναφέρουμε έναν γενικότερο προβληματισμό που αφορά τις λέσχες ανάγνωσης. Τι λέσχες θέλουμε πραγματικά, εμείς που αγαπάμε το βιβλίο και την ανάγνωση; Χωρίς να παραβλέπουμε την κοινωνική διάσταση των λεσχών και την ιδιαίτερη σημασία που αυτή έχει στη σημερινή κυρίως εποχή της αποξένωσης, μας ενδιαφέρει πρωτίστως κι ένας άλλος παράγοντας: η «δημιουργία» ενημερωμένων και συνειδητοποιημένων αναγνωστών. Γιαυτό όμως πρέπει να δοθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα. Όπως φρόντισε το ΕΚΕΒΙ να στείλει ανά την Ελλάδα αναγνωρισμένους συγγραφείς ώστε να ενημερώσουν το κοινό περί του τι είναι μία λέσχη ανάγνωσης και πώς λειτουργεί, έτσι θα μπορούσε να στηθεί και ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο «εκπαίδευσης» των μελών των λεσχών. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να γίνονται μηνιαίες συζητήσεις/μαθήματα με φιλολόγους, μελετητές, συγγραφείς κ.ά., για την Ιστορία της Λογοτεχνίας, για συγκεκριμένα κινήματα/ρεύματα, για δημιουργική ανάγνωση κ.λπ.. Όλα αυτά με σκοπό την παιδεία. Ας μην ξεχνάμε, εντέλει, ότι καλύτεροι αναγνώστες σημαίνει και καλύτεροι συγγραφείς.
Κλείνοντας θα θέλαμε και πάλι να σας ευχαριστήσουμε για το κάλεσμα στη διαδικασία απονομής του Βραβείου Αναγνωστών. Πιστεύουμε στην ύπαρξη του συγκεκριμένου βραβείου και ελπίζουμε να αποκτήσει την αξία που αληθινά του πρέπει. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω συζήτηση.