Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2008

Από την Έρση στην κυρία Έρση

Σίγουρα καλοκαίρι. Κι όμως Νοέμβρης. Στο αίθριο των εκδόσεων Μεταίχμιο. Σαν καλοκαιρινές διακοπές. Με γλυκίσματα, καφέ και μπόλικα ποτήρια νερό. Σαν να είχαμε πάει σ’ ένα πικ-νικ; Ή μήπως σε μια παραλία; Όχι, όχι απαραιτήτως για να κολυμπήσουμε, αλλά για να ρεμβάσουμε τη θάλασσα και ν’ απολαύσουμε ένα ειδυλλιακό ηλιοβασίλεμα... Τι λέω;
Κάπως έτσι ή καθόλου έτσι; Ακατανόητο ή και αδιάφορο;



Στα χέρια μας κρατούσαμε δύο βιβλία, που μερικοί προλάβαμε να τα διαβάσουμε και μερικοί όχι: την Έρση του Δροσίνη και το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης του Πεντζίκη. Από πού να ξεκινήσει κανείς;

Από τη μια ο Δροσίνης: Ο Δροσίνης και η εποχή του. Ο Δροσίνης χωρίς την εποχή του. Αν όχι αυτό, αν όχι το άλλο, ίσως εκείνο, ίσως και το άλλο. Μας άρεσε; Αναγνώριση εξιδανίκευσης του ζευγαριού, χρήση πολλών και διαφορετικών στοιχείων, πολλά θέματα - κοινωνικές τάξεις, αρχαιολογία - δειλές τόλμες – αστυνομικό, μεταφυσική, καρικατούρες οι δευτερεύοντες χαρακτήρες. Και άλλα που αδυνατώ να θυμηθώ. Ήταν μια κακή στιγμή του; Ήθελε να επαναλάβει το πολυμεταφρασμένο και αναγνωρισμένο βιβλίο του Αμαρυλλίς; Κενό…


Από την άλλη ο Πεντζίκης. Ένα τεράστιο κείμενο. Ογκώδες. Στα όρια του μοντερνισμού. Επιρροές, συγγένειες, αναφορές. Διαβάζεται; Έχει νόημα να διαβαστεί σήμερα; Σε ποιους απευθυνόταν τότε; Σήμερα; Γιατί; Αν ήταν πιο μικρό μήπως ήταν πιο 1.2.3…; Γιατί τέτοια ερωτήματα; Γιατί κάποια κείμενα που έχουν μια σημαντική θέση στη γραμματεία δεν μπορούν να διαβαστούν ή δεν διαβάζονται; Φταίνε οι αναγνώστες; Υπάρχει τρίγωνο: Συγγραφέας-κείμενο-αναγνώστης; Πρέπει να υπάρχει; Ενδιαφέρει τον συγγραφέα; Αρκεί το παιχνίδι των λέξεων; Αρκεί η ιστορική ανάμνηση ή η καταγραφή της ανθρώπινης συνείδησης;
Δεκάδες ερωτήματα… καμία απάντηση…

Τέλος, γιατί ο Πεντζίκης επέλεξε να «διασκευάσει» την Έρση του Δροσίνη; Μήπως θέλησε να παίξει; Να την υπονομεύσει; Μήπως σήμερα είμαστε πιο καχύποπτοι; Αλλά υπάρχει εποχή αθωότητας στη λογοτεχνία;


Πολλά ερωτήματα, ελάχιστες απαντήσεις, εκεί στο αίθριο, ανάμεσα στις πολυκατοικίες, παρέα με την αγελάδα απ’ το cow parade…

5 σχόλια:

  1. Προσωπικά έμεινα με ένα μεγάλο κενό σχετικά με το συγκεκριμένο έργο του Πετζίκη.

    Αν μιλάμε για μυθιστόρημα, τότε προϋπόθεση είναι ο αναγνώστης να διαβλέπει μία σαφή ιστορία να συμβαίνει. Το πώς θα συμβεί η ιστορία είναι ένα άλλο ζήτημα, αλλά χωρίς ιστορία καταλήγουμε σε μία σειρά όμορφων εικόνων και καταπληκτικής χρήσης της γλώσσας, χωρίς όμως να μιλάμε για μυθιστόρημα.

    Για μένα, ο Πετζίκης δημιουργεί ένα αυστικό έργο, το όποιο αρνείται να απλώσει το χέρι στον αναγνώστη. Γι΄αυτό και το κείμενο αυτό δεν διαβάζεται. Όχι τώρα πια και όχι για λόγους αναγνωστικής απόλαυσης.

    Βέβαια έχω άλλη γνώμη για άλλα κείμενα του Πετζίκη, μα αυτή είναι μία άλλη συζήτηση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. η αποψη μου ειναι πολύ κοντινή με της μαιρης παραπάνω. βρηκα και εγώ το μυθιστορημα της κυριας ερσης να αρνείται να μου απλώσει το χέρι, και σίγουρα υπερτιμημένο σε σύγκριση με άλλα κείμενα του Πεντζίκη (π.χ. το Αρχειον).

    όμως, νομίζω πως έκανα ένα λάθος. Διάβασα και γω την Ερση πριν διαβάσω το Μυθιστορημα της Κυριας Ερσης και τελικά ίσως αυτός ο 'ορισμός' της Ερσης από τον Δροσίνη να φταίει για την σκληρότητα που φαίνεται από την Ερση του Πεντζίκη. Επειδή δεν μπορώ να ξε-διαβάσω την Ερση αυτό είναι απλώς μια εντελώς θεωρητική θέση χωρίς απόδειξη και ουσία, και πιο κοντά στην αίσθηση που έχω σήμερα για το βιβλίο λίγα χρόνια από τότε που τα διάβασα και τα δύο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. καταλαβαίνω τι λες ficciones, όμως δεν ξέρω αν πραγματικά η Έρση του Δροσίνη μπορεί να επηρεάζει στην ανάγνωση την Έρση του Πεντζίκη. Και χωρίς να έχει διαβάσει κάποιος το Δροσίνη, μπορεί να εισφρύσει στον Πεντζίκη. Κάποιος που δεν μπορεί να διαβάσει ρομάντζα και βουκολικές και ειδυλλιακές ιστορίες κ.λπ. κ.λπ. του τέλους του 19ου - αρχές 20ου, και αναγκαστεί να το κάνει π.χ. για μια λέσχη ανάγνωσης, δεν θα επηρεαστεί καθόλου απ' το Δροσίνη, ώστε να μην μπορεί ή να μην θέλει να διαβάσει Πεντζίκη, ή ένα κείμενο που μπορεί να ανήκει σε ένα άλλο λογοτεχνικό ρεύμα, κ.λπ. κ.λπ.. Η Έρση του Πεντζίκη δηλαδή πιστεύω ότι είναι ένα αυτόνομο κείμενο που έχει τα δικά του "εσωτερικά" προβλήματα κ.λπ. κ.λπ. που μας προβλημάτισαν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Gianni nomizw den to exefrasa swsta. Den diafwnw gia ta eswterika zhthmata the ersis toy pentziki. Allwste gi auto kai eipa gia ta all erga toy. An prosexes eipa omws oti h anagnwsh ths ersis you drosini orise gia mena kai tin ersi tou pentziki kanontas me naythn psaxnw mes sto biblio.

    Sorry gia ta greeklish.

    Basileios/ficciones

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Είναι μία ενδιαφέρουσα άποψη αυτή που εκφράζεις, ficciones. Θα την σκεφτώ κι εγώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή