Φλάνερυ Ο' Κόνορ - Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος

Γεννημένη στις 25 Μαρτίου 1925 η Μαίρη Φλάνερυ Ο΄Κόνορ πέθανε στην Τζώρτζια από λύκο (μία χρόνια πάθηση του ανοσοποιητικού συστήματος) στις 3 Αυγούστου 1964. Ήταν μοναχοπαίδι. Ο πατέρας της είχε επίσης πεθάνει από λύκο το 1937. Η Ο΄Κόνορ ήξερε ότι ο λύκος αποτελεί κληρονομική ασθένεια. Στα 6 της έμαθε σ΄ένα κοτόπουλο να περπατάει ανάποδα. Την έδειξαν στα επίκαιρα και στις εφημερίδες. Ήταν η πρώτη της σχέση με τη διασημότητα. Όπως έλεγε η ίδια, καμία άλλη εμπειρία στην υπόλοιπη ζωή της δεν ήταν τόσο συναρπαστική. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και ήταν Ρωμαιοκαθολική.

Η Ο΄Κόνορ θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές φωνές στην Αμερικάνικη Λογοτεχνία. Έγραψε 2 μυθιστορήματα, 32 διηγήματα, δοκίμια και κριτικές. Το 1955 εκδώθηκε το «Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος», η συλλογή διηγημάτων της που διάβασε η Λέσχη μας. Ήταν συγγραφέας του Αμερικάνικου Νότου. Οι ιστορίες της είναι γεμάτες με χιούμορ, ειρωνία. Την απασχολούσε η κωμική πλευρά του σύμπαντος. Επίσης την απασχολούσαν οι μεταμορφώσεις, ειδικά αυτές που αποτελούσαν αποτέλεσμα της δράσης της θείας χάριτος. Είχε απόλυτη πίστη στον Θεό και την ενεργή συμμετοχή Του στην ανθρώπινη ζωή (όχι μόνο στη ζωή των πιστών).

Τρία θεωρούνται πως είναι τα πιο βασικά στοιχεία της δουλειάς της Ο΄Κόνορ, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν και ως «κλειδιά» στην ανάγνωση του έργου της: η ρωμαιοκαθολική της πίστη, το γκροτέσκο και η βία. Αυτά χρησιμοποιήσαμε ως πλοηγούς στην ανάγνωσή μας στη Λέσχη.

Το γεγονός ότι η Ο΄Κόνορ έγραφε ως πιστή ρωμαιοκαθολική εξέπληξε πολλά από τα μέλη της Λέσχης, μιας και οι πάστορες και οι χριστιανοί στις ιστορίες της είναι από υποκριτές εώς εγκληματίες, ενώ η Ο΄Κόνορ μοιάζει να τους διακωμωδεί ή και να τους καταδικάζει ακόμα και σε βίαιο θάνατο. Η θεματολογία της είναι γύρω από την πίστη, το Θεό, τη δικαιοσύνη, την αγάπη, αλλά όχι με τον διδακτικό, περιορισμένο, φοβικό, τρόπο που ίσως θα περίμενε κανείς από μία «χριστιανή συγγραφέα».

Σχετικά με το γκροτέσκο των χαρακτήρων της, η Λέσχη μάλλον συμφώνησε με την ίδια την Ο΄Κόνορ, η οποία έλεγε πάνω στο θέμα αυτό: «Οτιδήποτε προέρχεται από τον Νότο θα θεωρηθεί γκροτέσκο από τον Βόρειο αναγνώστη, εκτός κι αν είναι πραγματικά γκροτέσκο, οπότε θα θεωρηθεί ρεαλιστικό.» Που σημαίνει ότι η Λέσχη σε καμία περίπτωση δεν θα κατέτασε την Ο΄Κόνορ τους συγγραφείς του «Southern Gothic», όπως κάνουν πολλοί αναγνώστες και μελετητές της. Για εμάς, η ματιά της Ο΄Κόνορ είναι απλώς αληθινή, σχεδόν λες και κάνει ρεπορτάζ για τα όσα βλέπει να συμβαίνουν γύρω της.

Έντονη ήταν η συζήτησή μας σχετικά με τη βία στις ιστορίες της Ο΄Κόνορ. Η ίδια έλεγε ότι «Η θεία χάρη μας αλλάζει. Κάθε αλλαγή είναι επίπονη.» Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες της Λέσχης θεώρησαν ως σκληρότητα και έλλειψη αίσθησης του δικαίου της συγγραφέως το γεγονός ότι επιλέγει να «σκοτώσει» παιδιά, μετανάστες, μία μουγγή κοπέλα, μία κουτσή διανοούμενη. Ακούστηκαν διάφορες απόψεις περί ελευθερίας επιλογής του ανθρώπου, χωρίς να καταλήξουμε σε μία κοινώς αποδεκτή εξήγηση των συγγραφικών επιλογών της Ο΄Κόνορ.

Το «Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος» μας άρεσε. Συμφωνήσαμε πως πρόκειται για ένα βιβλίο καθαρής λογοτεχνίας. Η Ο΄Κόνορ γράφει ιστορίες ανθρώπων, ακολουθώντας την παλιά, κλασσική έννοια της αφήγησης. Εκείνο που την χωρίζει από την κλασσική λογοτεχνία του 19ου αιώνα είναι το ίδιο που αργότερα θα έκανε ο Καπότε στον «Εν Ψυχρώ»: να δείξει ανθρώπινες ιστορίες, χωρίς να πάρει θέση, χωρίς να πει «αυτό είναι καλό κι εκείνο είναι κακό». Σπάνιο να σου τύχει τόση ενδιαφέρουσα συγγραφέας.