Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2011

Η «Aπίστευτη και θλιβερή ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες


Η «Aπίστευτη και θλιβερή ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της» σήμανε την έναρξη του 2011 στην ΠΑΡΑΛΙΑ.



Ένα βιβλίο που επελέγη για να πάμε μια μικρή βόλτα στον κόσμο του Gabriel Garcia Marquez, για να πάρουμε μια-επίσης μικρή- γεύση από μαγικό ρεαλισμό, για να γοητευθούμε ή να απογοητευθούμε από την κινηματογραφική τροπή σε φυγή της Ερέντιρα στο τέλος και –ας μην κρυβόμαστε- ένα βιβλίο τόσο μικρό που μας ταίριαζε απόλυτα ως light μεθεορταστικό ανάγνωσμα.

Αυτή η μικρή νουβέλα του Marquez αφηγείται την ιστορία της έφηβης Ερέντιρα, που εκδίδεται ασταμάτητα από τη γιαγιά της προκειμένου να εξιλεωθεί για το κατά λάθος κάψιμο του σπιτιού τους. Ως έργο ενός πολύ σπουδαίου συγγραφέα, δυστυχώς η μοίρα του είναι να πέσει στη σύγκριση με τα «μεγάλα» έργα του. Μια σύγκριση ατυχής έτσι και αλλιώς, αφού ότι και αν τοποθετηθεί δίπλα στα «Εκατό Χρόνια Μοναξιάς» και στον «Έρωτα στα χρόνια της Χολέρας» αναγκαστικά θα μοιάζει μικρό και ελλιπές. Εξέπληξε πολλούς από εμάς που γνωρίζουμε τον Marquez από τα μεγάλα έργα του η ενασχόληση με μια και μόνο ιστορία, σε αντίθεση με την προσφιλή τακτική του να εισχωρεί στο σύμπαν μιας οικογένειας και να εμβαθύνει στο χαρακτήρα και στη ζωή κάθε μέλους της ξεχωριστά και να αναδεικνύει τους συσχετισμούς και τις συμπτώσεις που το συνδέουν με τους υπόλοιπους.



Σε σχέση με τους χαρακτήρες του βιβλίου, ο περισσότερο ολοκληρωμένος και πειστικός υπήρξε για τους περισσότερους αυτός της γιαγιάς. Επιβλητική μέσα στην αποκρουστικότητα της και συνεπής στην ωμότητα που επέδειξε από την πρώτη κιόλας σελίδα, είναι μια ηρωίδα που την βλέπει κανείς ολοζώντανη μπροστά του διαβάζοντας. Ο τρόπος που ασκεί την εξουσία της αλλά και ο τρόπος που υποτάσσονται σε αυτήν η εγγονή της και οι γύρω της, της προσδίδει μια μη ανθρώπινη, σχεδόν μαγική διάσταση. Είναι μια γυναίκα αδίστακτη και αδηφάγα και η δύναμή της είναι τέτοια που αντέχει για καιρό στην έρημο χωρίς τροφή και νερό και δεν σκοτώνεται ούτε από το δυνατότερο δηλητήριο. Φυσικά είναι ο χαρακτήρας που μαγνητίζει περισσότερο τον αναγνώστη με τις μη ανθρώπινες ιδιότητες που του προσδίδονται.



Από την άλλη πλευρά η Ερέντιρα σαν χαρακτήρας άφησε αρκετά ερωτηματικά και δεν κατόρθωσε να «πείσει» κάποιους. Η άνευ όρων υποταγή της στις παρανοϊκές υποδείξεις τις γιαγιάς επί εικοσαετίας και η παντελής έλλειψη αντίδρασης δεν εξηγούν και δεν προετοιμάζουν τον αναγνώστη για την ανατροπή του τέλους. Η στωικότητα με την οποία δέχεται η Ερέντιρα τη μοίρα της είναι τόσο παγιωμένη ως κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, που δεν αφήνει να διαφανεί ότι υπάρχει μια κρυμμένη δύναμη μέσα της που θα πυροδοτηθεί την κατάλληλη στιγμή και θα κάνει το μεγάλο βήμα. Αν και έχει ήδη προσπαθήσει δυο φορές να ξεφύγει, η τροπή της σε φυγή μετά το φόνο της γιαγιάς αφήνοντας ταυτόχρονα και τον «αγαπημένο» της Οδυσσέα πίσω, συνιστά ανατροπή και έκπληξη για τον αναγνώστη.


Η ιστορία της Ερέντιρα εισάγει το μαγικό στοιχείο μέσα στις ρεαλιστικές καταστάσεις που ζουν οι ήρωες της. Ο μαγικός ρεαλισμός, που επιτρέπει στον ήρωα να ζει τη δική του υποκειμενική πραγματικότητα δίπλα στην αντικειμενική, αναπτύχθηκε στη Λατινική Αμερική για να αντικατοπτρίσει τη μοναδική και εξωπραγματική ατμόσφαιρά της. Είναι « η τέχνη των λαών ο πολιτισμός των οποίων δεν έχει πάψει ποτέ να αναφέρεται σε ένα δεύτερο επίπεδο πραγματικότητας» σύμφωνα με τον Levi Strauss. Η διαπραγμάτευση των μεταφυσικών στοιχείων και του μαγικού γίνεται με τρόπο σαν να είναι απόλυτα φυσικά, διαχωρίζοντάς τον μαγικό ρεαλισμό από τον σουρεαλισμό που εξερευνά τον κόσμο της φαντασίας και του ασυνείδητου.



Κάποιοι προσπάθησαν να εντοπίσουν τους συμβολισμούς του βιβλίου. Η γιαγιά θεωρήθηκε πως θα μπορούσε να συμβολίζει την απληστία και –σύμφωνα με τους αναλυτές του Μάρκες- συσχετίζεται με τα καταπιεστικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής. Τα μοτίβα του Μάρκες (Macondo, μοναξιά, La Violencia) δεν μπορούν εύκολα να εντοπιστούν σε αυτή τη μικρή νουβέλα, ωστόσο η αγριότητα της φύσης και η ένταση με την οποία βιώνονται τα πάντα (το φύσημα του ανέμου, το κάψιμο του ήλιου) παραπέμπουν στην ιδιαιτερότητα αυτών των χωρών αλλά και στα επαναλαμβανόμενα στοιχεία στα βιβλία του συγγραφέα που έχουν να κάνουν με τα προσωπικά του βιώματα και την πολιτική κατάσταση της Λατινικής Αμερικής.



Στις ιδιαιτερότητες της «Ερέντιρα» μπορούμε να προσθέσουμε πως αρχικά είχε γραφτεί ως σενάριο από το συγγραφέα, στη συνέχεια το σενάριο «χάθηκε» για να ξαναγραφτεί ως βιβλίο το 1978 και να μετατραπεί ξανά σε σενάριο σε συνεργασία με τον μεξικανό σκηνοθέτη Ruy Guerra. Γυρίστηκε ως ταινία το 1983 με την Ειρήνη Παππά στο ρόλο της γιαγιάς. Παρατηρήσαμε άλλωστε πως πολλά σημεία ήταν γραμμένα με τρόπο κινηματογραφικό, με αποκορύφωμα βέβαια το τέλος. Επιπλέον, οι απρόσμενοι επιθετικοί προσδιορισμοί του Marquez (βλ. «φευγαλέους δίσκους») μέσα στην υπερβολή τους συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ιδιαίτερης και στην εικονοποίηση της πραγματικότητας που περιγράφει.



Η Ερέντιρα και η γιαγιά της, που παρεμπιπτόντως έκαναν και ένα πέρασμα από το βιβλίο «Εκατό Χρόνια Μοναξιά», ήταν μια ιστορία που προκάλεσε μια εποικοδομητική κουβέντα, και μας έβαλε για λίγο στην ατμόσφαιρα του μαγικού ρεαλισμού του Marquez, ακόμα και αν από κάποιους θεωρήθηκε μια μέτρια στιγμή ενός μεγάλου συγγραφέα .




Κατόπιν αυτών, κόπηκε η πρωτοχρονιάτικη πίτα της Λέσχης, όπου με ένα μαγικό τρόπο το φλουρί το κερδίσαμε όλοι!!!!


2 σχόλια:

  1. I blog often and I seriously thank you for your information.
    This great article has truly peaked my interest. I will bookmark your blog and keep
    checking for new details about once a week. I opted in for your RSS feed as well.



    Take a look at my homepage: laser cellulite treatment

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. As one big group, these customers will have greater leverage to bargain with the insurance companies and there is anecdotal evidence
    that it will work consistently to keep skin looking healthy?



    my blog; the acne killer

    ΑπάντησηΔιαγραφή